zondag 9 oktober 2005

Prairietuin en industriepark

Het was een mooi stel dagen zo half september en in de Duitse wijnstreek hingen de trossen druiven nog te rijpen in de zon. Wij brachten hier met een klein groepje enthousiastelingen een bezoek aan het stadje Weinheim, waar een bijzondere proeftuin is aangelegd. Deze tuin, Schau-und Sichtungsgarten Hermannshof is in eerste aanleg een 2,2 ha grote particuliere tuin bij een landhuis midden in het stadje en is ruim 200 jaar oud. Rond 1980 werd in deze tuin door samenwerking van de eigenaar, een industriële familie, en de stad Weinheim een openbare particuliere botanische tuin opgezet. Hierbij werd op een wetenschappelijke en experimentele manier onderzoek gedaan naar meer natuurlijke beplantingssamenstellingen van vaste planten. Het uitgangspunt hiervoor wordt gevormd door de theorie van Richard Hansen, over de verschillende tuinplantenbiotopen. De directeur van de proeftuin Urs Walzer heeft in het park de verschillende biotopen zoals die door Hansen zijn gedefinieerd aangelegd en hierin een groot sortiment vaste planten en heesters aangeplant. Het geheel oogt als een zeer gevarieerd landschap met een buitengewoon hoge diversiteit en variatie.



De recentste ontwikkeling in de tuin betreft de aanleg van de prairiebeplantingen. De opvolger van Walzer, Cassian Schmidt heeft een groot grasveld omgetoverd tot een Amerikaanse prairie met verschillende gemengde beplantingen van droog en voedselarm tot vochtig en voedselrijk. Uitgangspunt voor de aanleg is het samenstellen van een evenwichtige, natuurlijk ogende en arbeidsextensieve aanplant met een hoge esthetische waarde.
Deze aanplant is nu een jaar of vier oud en begint in een interessant ontwikkelingsstadium te komen. Daarbij is de nazomer het hoogtepunt in deze beplanting. Reden genoeg om hier te gaan kijken.
Wij werden uitgebreid door de heer Schmidt zelf rondgeleid waarbij hij ons informeerde over het sortiment, de voor ons veelal onbekende soorten grassen, guldenroedes en asters, en over de aanleg en de ontwikkeling van deze beplantingen. Bij de aanleg maakt men gebruik van verschillende bodemsoorten van voedselarm en droog, puur split, tot voedselrijk met een toplaag van lava. De lava afdeklaag voorkomt een sterke inzaai van ongewenste soorten terwijl de echte prairiekruiden hier prima in kiemen. Het was fascinerend om te zien hoe de vegetatie van hoge grassen en kruiden van al deze prairiesoorten tot een prachtige hoge bloemenweide samensmolt. Ook gaf Schmidt aan welke problemen er ontstonden bij al te sterk uitzaaiende en uitgroeiende soorten. Vanuit eventuele gevaren voor flora vervalsing testen ze soorten op invasieve karaktertrekken. Ook benadrukte hij dat dergelijke beplantingen uitsluitend bedoeld zijn voor de bebouwde (stedelijke) omgeving en niet voor gebruik in het natuurlijke landschap. Hier kunnen prairiebeplantingen zeker een extra bijdrage leveren aan de variatie in openbaar groen. Door de late ontwikkeling in het jaar vormt deze beplanting ook voor insecten een late en welkome voedselbron met daarbij de kanttekening dat de echte soortspecialisten onder hen hier natuurlijk niet van profiteren.
Na een groot deel van de dag in deze tuin te hebben rondgezworven bezochten we ook het nabijgelegen Exotenwald. In dit heuvelbos zijn in de afgelopen twee eeuwen grote aantallen exotische bomen aangeplant. Vooral imposant waren de enorme Sequoia’s en Sequoiadendrons die hier onder meer natuurlijke bosomstandigheden een geheel ander karakter hadden dan als solitaire parkboom.

Op de terugweg brachten we een bezoek aan het Landschaftspark te Duisburg. Hier midden in het Ruhrgebied heeft men een industrieel complex weer gedeeltelijk een andere bestemming gegeven en deels als park aan de natuur terug gegeven. In het complex was een duikclub gevestigd in één van de gassilo’s, een theater in een hoogoven, een restaurant in het transformatorhuis en het rangeerterrein waar de kolen en het ijzererts werden overgeladen vormt nu het decor voor klimwanden en speelobjecten voor jong en oud. Er is hier een bijzondere samensmelting ontstaan van imposante industriële architectuur, recreatie en natuur. Voor ons was het een interessante afsluiting van een paar mooie en gezellige excursiedagen.